Alergia na gluten – charakterystyczne objawy, diagnostyka i sposoby leczenia. Jak powinno wyglądać bezglutenowe menu?

Alergia na gluten, nietolerancja czy celiakia? Schorzenia łatwo pomylić, ponieważ towarzyszą im podobne objawy – wzdęcia, biegunki, problemy z oddychaniem czy zmiany skórne. Sprawdź, jak rozpoznać uczulenie na gluten i jak walczyć z przypadłością!

Gluten jest białkiem roślinnym występującym głównie w zbożach, ale nie tylko. Znajdziesz go w czekoladzie, majonezie czy wędlinach – jak łatwo zauważyć to produkty z menu większości osób. Już niewielka ilość białka może spowodować niepożądaną reakcję organizmu, dlatego pacjenci z uczuleniem muszą zastosować dość restrykcyjną, eliminacyjną dietę. Co istotne, badania pokazują, że z tym problemem zmaga się niemal 20% populacji. Alergia na gluten dotyka ludzi w każdym wieku. Może dawać symptomy zarówno ze strony układu pokarmowego, jak i oddechowego. Często wywołuje również pokrzywkę. Przeczytaj, jakie mogą być przyczyny reakcji uczuleniowej na to białko i czym alergia różni się od innych schorzeń z podobnymi objawami.

Alergia na gluten a celiakia? Czym różnią się schorzenia?

Obserwujesz u siebie niepokojące objawy? Doskwierają ci wzdęcia i masz wysypki? Zaczynasz szukać informacji i wpadasz w zakłopotanie. Czy to alergia, czy może już celiakia, albo po prostu nadwrażliwość? Mogłoby się wydawać, że jeśli gluten szkodzi, to oznacza, że organizm nie toleruje białka. Nie radzi sobie z jego przyswajaniem, co skutkuje nieprzyjemnymi dolegliwościami. Choć w każdym przypadku winowajcą jest to samo białko, każda z chorób przebiega nieco inaczej. Zarówno alergia na gluten, jak i nadwrażliwość czy celiakia. wymaga też odmiennej diagnostyki.

Alergia pokarmowa na gluten

O alergii można mówić wtedy, gdy układ immunologiczny reaguje nieprawidłowo na tzw. alergen. W tym przypadku jest nim wspomniane białko roślinne. Alergia bywa także określana jako uczulenie i jest o tyle niebezpieczna, że może wywołać tzw. wstrząs anafilaktyczny, który jest stanem bezpośrednio zagrażającym życiu. Objawy alergii na gluten mogą być różne i występować z innym nasileniem. Najczęściej są to:

• zmiany dermatologiczne (wyprysk i szorstkość skóry);
• katar;
• biegunka.

Objawy uczulenia na gluten występują natychmiast po spożyciu produktu zawierającego alergen lub dopiero po pewnym czasie. Badania diagnostyczne mające na celu potwierdzenie lub wykluczenie schorzenia obejmują testy skórne. Alternatywą są badania z krwi, pozwalające określić poziom przeciwciał w klasie IgE.

Nietolerancja glutenu

O nietolerancji glutenu mówi się wówczas, gdy przyczyna problemów nie ma podłoża immunologicznego, ale genetyczne. Problemy z przyswajaniem białka mogą być także wynikiem nieszczelności bariery jelitowej (tworzą się szpary między komórkami nabłonka jelitowego). Objawy nietolerancji obejmują najczęściej takie dolegliwości, jak:

• wzdęcia, gazy, a nawet wymioty;
• pokrzywkę, zaczerwienienia skóry (podobnie jak w przypadku alergii).

Co robić, jeśli masz nietolerancję glutenu? Aby ograniczyć przykre dolegliwości, musisz wprowadzić dietę eliminacyjną, która polega na spożywaniu produktów bezglutenowych.

Celiakia

Celiakia to choroba trzewna, o podłożu autoimmunologicznym. Podczas jej przebiegu dochodzi do zaniku kosmków jelitowych i upośledzonego wchłaniania składników odżywczych z pokarmu. Choroba jest też określana jako trwała nietolerancja glutenu, co oznacza, że pacjenci zmagają się z nią przez całe życie. Jedynym sposobem na złagodzenie objawów i poprawę komfortu życia jest wyeliminowanie z menu produktów spożywczych z glutenem. Na sklepowych półkach jest ich coraz więcej (oznaczane są symbolem przekreślonego kłosa). Chorzy muszą pamiętać, że nawet śladowe ilości glutenu wywołują niepożądaną reakcję organizmu. Przede wszystkim są to:

• biegunki o charakterze wodnistym lub tłuszczowym;
• ból brzucha;
• utrata apetytu.

Celiakia prowadzi do niedożywienia, niedoborów składników odżywczych i utraty wagi.

Jak rozpoznać nieceliakalną nadwrażliwość na gluten?

Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (z ang. non-celiac gluten sensitivity) to schorzenie zakwalifikowane do grupy jednostek chorobowych glutenozależnych. Tę chorobę, której objawy nieco przypominają alergię na gluten, najczęściej diagnozuje się ją u kobiet. To kolejna przypadłość, w której zaleca się spożywanie żywności bezglutenowej. Co ciekawe, ten problem jest najbardziej tajemniczym rodzajem wrażliwości na białko roślinne. Nie wiadomo, czy w proces rozwoju i choroby i jej przebieg zaangażowany jest układ odpornościowy. NCGS przypomina nieco zespół jelita nadwrażliwego, a objawia się m.in.:

• wzdęciami;
• nudnościami i wymiotami;
• zgagą;
• zmęczeniem;
• bólem głowy;
• niepokojem;
• problemami skórnymi.

Co ciekawe, naukowcy utożsamiają chorobę z pewnymi zaburzeniami na tle psychicznym – schizofrenią czy chorobą dwubiegunową. Jedna z teorii głosi, że gluten może stymulować mózg w niekorzystny sposób, wywołując nietypowe objawy neurologiczne i wpływając na nastrój.

Alergia na gluten u dzieci

Alergia na gluten występuje dość powszechnie i dotyka również najmłodszych. Objawy uczulenia są podobne, choć dzieci najczęściej cierpią z powodu atopowego zapalenia skóry. Spożycie produktów zawierających gluten może wywołać również problemy z oddychaniem (wodnisty katar, duszności). Badania wykazują, że u większości dzieci problem znika z wiekiem. Skąd uczulenie u maluchów? Zazwyczaj powodem jest zbyt wczesne wprowadzenie glutenu do diety pociechy. Trzeba pamiętać, że to białko znajduje się w najpopularniejszych przekąskach wieku dziecięcego – biszkoptach, serkach, kaszkach czy parówkach. Znaczenie ma też fakt, że nawet niewielkie ilości białka mogą wywołać niepożądaną reakcję organizmu.

Jak potwierdzić uczulenie na gluten?

Zarówno dzieci, jak i dorośli diagnozowani są w podobny sposób, czyli poprzez:

• testy skórne;
• badania określające poziom przeciwciał IgE.

Skórne testy alergiczne przeprowadza się dopiero po ukończeniu przez dziecko 4. roku życia. Dobrą metodą diagnostyczną jest próba wyeliminowania glutenu, a następnie jego stopniowe wprowadzanie i obserwowanie reakcji organizmu dziecka. To żmudna praca, ponieważ opisywane białko jest składnikiem wielu produktów. Możesz je znaleźć nie tylko w pszenicy, jęczmieniu, owsie, lecz także wędlinach czy deserkach. Modyfikacja diety i zmiana nawyków żywieniowych pomagają zwalczyć objawy alergii i znacznie poprawiają komfort życia malucha.

Alergia na gluten – co wykluczyć z menu?

Pierwsze objawy powinny skłonić cię do wizyty u specjalisty, który zleci diagnostykę. Pamiętaj, że podobne dolegliwości wywołuje zarówno celiakia, jak i alergia, dlatego upewnij się, z którą chorobą masz do czynienia. Leczenie alergii na gluten musisz rozpocząć od stopniowego ograniczania tego białka w diecie. Niestety, wszelkiego rodzaju nietolerancje pokarmowe wymagają modyfikacji jadłospisu – dotyczy to osób dorosłych i dzieci.

Wykaz żywności zawierającej gluten

Jak wygląda odstawienie glutenu z diety? W pierwszej kolejności przygotuj listę produktów zakazanych oraz tych, które możesz śmiało jeść. Osoby uczulone na gluten powinny zrezygnować ze spożywania:

• wypieków i produktów powstałych na bazie zbóż (pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa);
• kaszy jęczmiennej, pęczaku;
• kaszy kus-kus i płatków śniadaniowych;
• wyrobów garmażeryjnych, przetworzonych (parówki, paczkowane wędliny);
• niektórych jogurtów, kakao;
• majonezu;
• kawy zbożowej;
• piwa.

Alergia na gluten – co możesz jeść bez obaw?

Wiele produktów może zawierać śladowe ilości glutenu, dlatego musisz zawsze sprawdzać skład umieszczony na opakowaniu. Producent ma obowiązek poinformować o możliwym występowaniu alergenów. Najlepiej szukaj produktów oznaczonych symbolem przekreślonego kłosa. Bez obaw sięgnij po mąkę kukurydzianą, sojową czy ryżową. Nie musisz również rezygnować z:

• ziemniaków;
• przetworów mlecznych (nieprzetworzonych);
• świeżych warzyw i owoców;
• soków owocowych;
• jednorodnych przypraw (wyeliminuj mieszanki);
• herbaty;
• naturalnej kawy.

Pamiętaj, że glutenowy zawrót głowy da się opanować! Liczy się twoje samozaparcie i odrobina wiedzy. Wiedz, że dorosłych alergia atakuje dość często, a jej objawy mogą być różne. Zapamiętaj również, że choć alergia na gluten jest nie tylko uczuleniem na pszenicę, to osoby z celiakią mogą żyć komfortowo i jeść całkiem smacznie. Coraz bardziej widoczny jest także trend przechodzenia na dietę bezglutenową nie tylko w przypadku zdiagnozowanej alergii na gluten, ale u osób preferujących zdrowy sposób odżywiania. Bezglutenowy posiłek może cię jeszcze pozytywnie zaskoczyć!