Alergia na histaminę. Czym jest histamina, jaką odgrywa rolę w organizmie. Jakie objawy daje nietolerancja histaminy?

Skąd się bierze alergia na histaminę i w jaki sposób zminimalizować skutki jej nietolerancji? Twój organizm produkuje histaminę, ale jej nadmiar wchłonięty przez człowieka np. w pożywieniu prowadzi do pseudouczulenia i zatrucia. Dlaczego? Sprawdź w artykule!

Histamina to amina biogenna – naturalny neurohormon tkankowo-przekaźnikowy, istotny dla przeprowadzenia wielu różnych reakcji. Duże jej ilości występują w artykułach spożywczych, wystawionych na działanie specyficznych bakterii (produkty długo dojrzewające). Twój organizm produkuje ten hormon w wielu organach. Powstaje w efekcie dekarboksylacji histydyny i w większości tkanek rozpada się przez działanie metylotransferazy (HNMT). Spożyta histamina rozkłada się w jelitach w wyniku aktywności enzymu DAO (diaminooksydazy). Wydziela się także po uszkodzeniu błony tucznej komórki magazynującej hormon, np. w efekcie działania leków. Największe stężenie obserwuje się w okolicach żołądka, płuc, skóry i błony śluzowej nosa. Jakie produkty, które są obecne w diecie wielu osób, mogą być przyczyną alergii na histaminę i często niepokojących objawów? Jeśli chcesz poznać odpowiedź na to pytanie i wiele innych, czytaj nasz tekst!

Czym jest histamina? Krótka charakterystyka i rola w organizmie

Co to znaczy, że histamina jest aminą biogenną? Innymi słowy to hormon aktywowany przez pobudzenie receptorów, który bierze udział w wielu reakcjach (głównie immunologicznych). Zwiększone wydzielanie histaminy następuje w przypadku:

• zmian pH;
• gwałtownego obniżenia temperatury;
• uszkodzeń tkanek pod wpływem urazów fizycznych;
• kontaktu z alergenem, który wymusza produkcję przeciwciał.

Czy duże ilości histaminy w organizmie są groźne?

Wszystkie powyższe czynniki przyczyniają się do zwiększenia zawartości tego hormonu w organizmie. Większość osób bez problemów zdrowotnych znosi taką sytuację bardzo dobrze. W końcu wyrzut histaminy z komórek to często naturalna reakcja. Niepokojące symptomy nietolerancji histaminy mogą pojawiać się przy jej nadmiernym spożyciu lub obniżeniu aktywności DAO. Zdarza się również, że dochodzi do nadmiernej produkcji endogenicznej hormonu. Jego aktywność wzrasta m.in. w wyniku:

• alergii;
• krwawienia wewnątrz układu pokarmowego;
• uszkodzenia komórek tucznych;
• rozrostu mastocytów.

Natomiast kontakt z alergenem powoduje wylew histaminy z ziarnistości tych ostatnich komórek odpornościowych.

Histamina i jej wpływ na układ odpornościowy

Naturalnie wytwarzana histamina pełni szereg funkcji ochronnych i przekaźnikowych.

1. Jako tzw. mediator bierze udział w procesach patofizjologicznych chorób atopowych.
2. Pobudza wytwarzanie soku żołądkowego.
3. Dobrze wpływa na napięcie mięśni gładkich (w żołądku, jelitach, oskrzelach czy macicy).
4. Bierze udział w reakcji zapalnej organizmu (np. w odpowiedzi systemu immunologicznego na kontakt z czynnikiem alergicznym).

Zwiększonemu uwalnianiu hormonu towarzyszą:

• rozszerzenie naczyń krwionośnych;
• zwiększenie przepuszczalności ich ścian;
• miejscowy obrzęk i zaczerwienienie.

Czy to oznacza, że w takim przypadku należy się obawiać alergii na histaminę? Czy takie określenie na reakcję organizmu na ten hormon jest uzasadnione?

Alergia na histaminę czy tylko nietolerancja?

Obecność hormonu wytwarzanego przez organizm nie jest niczym złym. Problem zdrowotny pojawia się, kiedy jego zawartość staje się zbyt wysoka. Jak choćby przez niedobory DOA, czyli enzymu rozkładającego histaminę. Te mogą być wrodzone lub nabyte. Objawy nietolerancji histaminy to nie reakcja alergiczna, mimo że aktywność układu odpornościowego wydaje się być bardzo podobna. I podobnie jak w przypadku innych odczynów uczuleniowych, w skrajnych przypadkach może skutkować:

• wstrząsem anafilaktycznym;
• zawałem serca;
• obrzękiem płuc;
• arytmią nadkomorową.

Poważne zagrożenie zdrowia i życia to duża rzadkość. Tak zwana „alergia na histaminę” zwykle daje symptomy podobne do zatrucia pokarmowego.

Najważniejsze objawy nietolerancji histaminy

Nadwrażliwość na histaminę daje następujące objawy alergiczne:

• zaczerwienienia skóry;
• pokrzywki;
• świąd;
• kaszel;
• suchość w jamie ustnej;
• nudności;
• wymioty;
• biegunka;
• uderzenia gorąca;
• kołatanie serca.

Powyższa lista dotyczy zarówno nadmiaru histaminy w przyjmowanym pokarmie, jak i dysfunkcji wewnętrznej produkcji hormonu.

Uczulenie na histaminę trzeba dokładnie zdiagnozować i potwierdzić

W przypadku problemów pod żadnym pozorem nie należy przyjmować jakichkolwiek leków bez konsultacji z lekarzem. Profesjonalna diagnostyka alergii na histaminę to proces wieloetapowy. W jego trakcie trzeba wykluczyć mnóstwo przypadłości, które mogą dawać podobne objawy (głównie alergie na żywność). W pierwszej kolejności przeprowadza się dokładny wywiad medyczny na temat spożywanych posiłków. Najistotniejsze znaczenie ma korelacja czasowa pomiędzy przyjęciem pokarmu i poziomem histaminy a wystąpieniem objawów i długością utrzymywania się odczynów niepożądanych.

Diagnostyka nietolerancji histaminy

Istnieje kilka sposobów na potwierdzenie tak zwanej alergii na histaminę. Nietolerancję stwierdza się na podstawie:

• badania krwi w kierunku pomiaru aktywności diaminooksydazy;
• badania generycznego pod kątem polimorfizmów genów DAO;
• podwójnej, doustnej próby prowokacji hormonem i pomiaru koncentracji histaminy we krwi;
• rozmiarów bąbla, jaki powstaje po wstrzyknięciu 1-procentowego roztworu wodnego chlorowodorku histaminy pod skórę;
• wcześniejszego wykluczenia alergii pokarmowych, celiakii, nietolerancji laktozy, mastocytozy, anafilaksji, guza chromochłonnego i zespołu rakowiaka.

Alergia na histaminę – profilaktyka, leczenie nietolerancji histaminy

Jeżeli doskwierają ci wyżej wymienione objawy związane z nietolerancją histaminy i lekarz potwierdził diagnozę, przygotuj się na zmiany w jadłospisie. Być może konieczne będzie także przyjmowanie leków antyhistaminowych. Dieta eliminacyjna ma na celu ograniczenie spożywania produktów, które zawierają histaminę i zwiększają wydzielanie hormonu. Konkretne porady i propozycje zmian są dostosowywane indywidualnie do pacjenta.

Dieta antyhistaminowa – ogólne wytyczne i wskazówki

Długotrwałe i nadmierne spożywanie produktów bogatych w hormon przekaźnikowy może doprowadzić do nietolerancji histaminy. Objawy pojawiają się po 20-60 minutach od posiłku. Utrzymują się przez 6-8 godzin, co przypomina alergię pokarmową. Normy stężeniowe dla tego hormonu, który samoczynnie występuje w organizmie, to od 0,3 do 1,0 ng/l. Wystarczy spożycie 5-10 mg, by u osób nadwrażliwych wywołać niechciane reakcje i tzw. alergię na histaminę. Trzeba także uważać na produkty zwiększające wytwarzanie i wyzwalanie hormonu przez organizm. Histamina jest uwalniana po spożyciu:

• owoców cytrusowych;
• truskawek;
• malin;
• bananów;
• ananasów;
• orzechów i orzeszków ziemnych;
• pomidorów;
• roślin strączkowych;
• czekolady, kakao;
• ostrych przypraw i ziół.

Produkty spożywcze bogate w histaminę

Im więcej czasu upływa od wytworzenia żywności, tym bardziej wzrasta w niej zawartość biogennych związków organicznych. Za wysokie stężenie histaminy uznaje się 2 mg/l w napojach i 100 mg/kg w pokarmach. Oto lista produktów z tym hormonem w dużej ilości, których spożywanie lepiej mocno ograniczyć, jeśli masz nadwrażliwość na ten związek chemiczny:

• ser (zwłaszcza sery pleśniowe);
• wino;
• długo dojrzewające mięsa i wędliny;
• wysokoprzetworzone kiełbasy;
• kiszona kapusta, ogórki i pozostałe kiszonki;
• ryby;
• wszelkie owoce morza.

Czy można pozostawić te produkty w diecie?

Całkowita rezygnacja produktów bogatych w histaminę stanowi spore wyzwanie i wyrzeczenie. Żadna obróbka termiczna nie zmniejszy zawartości problematycznego związku chemicznego. Na zawartość histaminy w żywności wpływają także czynniki zewnętrzne (głównie warunki przechowywania). Jeśli objawy związane z nietolerancją doskwierają coraz mocniej, alergia nie pozostawi ci dużego wyboru.

Leki przeciwhistaminowe – sposób działania, skutki uboczne

Dobierając leki antyhistaminowe, trzeba uwzględnić indywidualne reakcje na zawarte w nich substancje. Medykamenty przepisywane przez lekarzy mają za zadanie rozłożyć nadmiar hormonu w organizmie. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że uzupełniają niedobór enzymu DOA i są w stanie całkowicie zlikwidować doskwierające objawy tak zwanej alergii na histaminę. Mogą się jednak pojawić efekty uboczne. Przyjmując leki przeciwhistaminowe, musisz się liczyć z wystąpieniem:

• zwiększonej senności;
• obniżenia
• bólów głowy;
• zaparcia jelitowego;
• wysuszenia błony śluzowej w jamie ustnej.

Nietolerancja histaminy to w istocie reakcja pseudoalergiczna, a nie alergia. Choć ma wiele wspólnego z uczuleniami pokarmowymi, tak naprawdę jest zatruciem. Histamina to hormon tkankowy, magazynowany w komórkach tucznych w formie nieczynnej. Jego uwalnianie i aktywację wywołują wskazane wyżej czynniki, więc musisz dbać o odpowiednią dietę, pamiętając o podwyższonym stężeniu histaminy w produktach spożywczych z określonych kategorii. W razie stwierdzenia u siebie objawów nietolerancji hormonu, czyli tak zwanej alergii na histaminę, skonsultuj się z lekarzem. Przestrzegaj diety eliminacyjnej i w razie potrzeby bierz wskazane leki. I pamiętaj! Nietolerancja nie jest równoznaczna z całkowitą rezygnacją z wielu pokarmów zawierających histaminę. Czasami wystarczy ograniczenie ich spożywania, by objawy alergiczne odeszły w zapomnienie.