Alergia na lek – objawy, przeciwdziałanie. Czy leki przeciwhistaminowe działają przy uczuleniu na leki?

Alergia na lek pojawia się u coraz większej liczby pacjentów. Łatwy dostęp do wszelkich medykamentów sprawia, że wiele osób zażywa różne leki, przez co ryzyko niepożądanych reakcji wzrasta. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy uczulenia na dany lek i jak sobie z nimi poradzić!

Nadużywanie różnych preparatów przynosi mniej lub bardziej poważne skutki zdrowotne. Prawdopodobieństwo reakcji alergicznej zwiększa się wraz z częstotliwością stosowania leku. Dlatego statystycznie najczęściej uczulają leki przeciwbólowe, antybiotyki i leki przeciwzapalne. Jednak to nie wszystkie rodzaje środków, które przyczyniają się do wystąpienia alergii na lek. W praktyce każda substancja lecznicza lub związek chemiczny, który powstał w trakcie przyswajania jej przez organizm, mogą stać się alergenem. Przekonaj się, czy taka reakcja alergiczna jest groźna i jak jej zapobiegać!

Czym jest alergia polekowa?

Alergia na lek to niepożądana reakcja organizmu na substancję czynną, pomocniczą lub nawet „neutralny” barwnik. Może wystąpić już podczas stosowania standardowej, zaleconej przez lekarza dawki. Skutków przyjęcia zbyt dużej ilości preparatu nie należy mylić z uczuleniem. To samo dotyczy nadwrażliwości na leki. Od alergii różni się ona tym, że daje o sobie znać już przy pierwszym zażyciu jakiejś substancji. Z kolei odczyny alergiczne pojawiają się przy drugim, trzecim lub nawet jeszcze późniejszym kontakcie z lekiem.

Najczęstsze przyczyny uczulenia na leki

Alergia polekowa ma swoje źródło w reakcji układu odpornościowego. Pierwsze zetknięcie z daną substancją stymuluje organizm do wytworzenia przeciwciał, a dopiero kolejne kontakty z alergenem wywołają objawy uczuleniowe. Czy zdarzy się to już przy drugim podaniu leku, czy też znacznie później, zależy od indywidualnej wrażliwości układu odpornościowego. Do pacjentów podwyższonym ryzyku i prawdopodobieństwie wystąpienia alergii na lek należą:

• osoby stosujące kilka preparatów jednocześnie;
• osoby zażywające dany lek lub grupę leków przez dłuższy czas;
• osoby wykazujące specyficzne predyspozycje genetyczne;
• osoby przechodzące infekcję;
• alergicy z innymi uczuleniami;
• osoby zmagające się z pewnymi ciężkimi i przewlekłymi chorobami (np. mukowiscydoza czy AIDS).

Warto dodać, że na leki statystycznie częściej uczulają się kobiety niż mężczyźni.

Typowe objawy alergii na leki

Uczuleniowa reakcja organizmu u każdego pacjenta może przebiegać nieco inaczej. Ten sam lek u różnych osób wywoła inne objawy, a podobne odczyny u jednej osoby pojawią się po przyjęciu substancji o różnej budowie i innym składzie. Wystarczy wspomnieć o reakcjach krzyżowych. Znajomość objawów to za mało by stwierdzić, skąd się wzięła alergia na lek i co należałoby odstawić. Dlatego jeśli stwierdzisz u siebie którekolwiek powikłania po zażyciu z poniższej listy, umów się na konsultacje z alergologiem! Najczęstsze objawy po spożyciu leku to:

• zmiany skórne:
• pokrzywka ze swędzącymi bąblami;
• osutka polekowa (odropodobna);
• wyprysk;
• wysypka plamisto-grudkowa;
• rumień wielopostaciowy;
• powiększenie węzłów chłonnych;
• duszności (jeśli obrzęk obejmuje drogi oddechowe);
• zapalenie spojówek (po zastosowaniu kropli do oczu);
• biegunka;
• wymioty;
• gorączka polekowa (utrzymująca się do tygodnia po zażyciu leku);
• bóle mięśni;
• bóle stawów.

Alergia na lek ma bardzo poważne skutki. Uważaj na siebie!

Szacuje się, że problem dotyczy od 5 do 10% pacjentów przyjmujących medykamenty. Większość z nich przechodzi reakcje alergiczne stosunkowo łagodnie. Wystarczy odstawić lub zastąpić niektóre leki, by objawy ustąpiły. Niestety, zdarzają się również znacznie trudniejsze powikłania po podaniu substancji leczniczych. Dlatego objawów potencjalnej alergii na lek nie wolno lekceważyć i dla własnego bezpieczeństwa lepiej udać się do lekarza. W pewnych przypadkach dochodzi do:

• alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa;
• silnego kaszlu i ataku astmy oskrzelowej (najczęściej wywoływanego przez kwas acetylosalicylowy);
• niedokrwistości (w wyniki reakcji ogólnoustrojowej spada liczba białych krwinek i liczba płytek krwi);
• obrzęków gardła i języka, które utrudniają lub uniemożliwiają oddychanie;
• gwałtownego wstrząsu anafilaktycznego, a w konsekwencji utraty przytomności i nawet śmierci. Największe ryzyko wstrząsu niosą ze sobą iniekcje (np. zastrzyki penicyliny).

Leki przeciwhistaminowe a alergia polekowa. To koniecznie musisz wiedzieć!

Sposób leczenia objawów uczuleniowych zależy od ich rodzaju i intensywności.

1. Aby poradzić sobie z odczynami polekowymi, trzeba natychmiast zaprzestać podawania lub zażywania nietolerowanego leku.
2. Potem włączane są dopasowane środki odczulające. Najczęściej są to leki przeciwhistaminowe, które powstrzymują mediator stanu zapalnego.
3. Zmniejszenie zawartości histaminy w organizmie i zablokowanie jej receptorów sprawia, że reakcja alergiczna zostaje wstrzymana. W ten sposób najszybciej pozbędziesz się m.in. alergicznego nieżytu nosa, wywołanego odpowiedzią układu odpornościowego na alergen zawarty w leku.
4. Przy silniejszych objawach alergii na lek konieczne jest zastosowanie glikokortykosteroidów, czyli sterydów, a podczas wstrząsu anafilaktycznego – adrenaliny.

Czy forma i sposób podawania leku wpływa na ryzyko wystąpienia alergii?

Bezpieczniejszy będzie syrop, a może tabletka? Lepiej posmarować skórę kremem czy użyć aerozolu? Na takie pytania nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Jak już napisaliśmy wcześniej, w zasadzie każdy składnik w lekarstwie może stać się alergenem. Są jednak pewne okoliczności, które sprzyjają wystąpieniu alergii na lek. Warto zapamiętać poniższe reguły i porady:

1. Leki doustne wchłaniają się wolniej niż preparaty stosowane bezpośrednio (dożylnie, domięśniowo lub na skórę). Dlatego powinny być nieco bardziej bezpieczne.
2. Ludzki organizm lepiej toleruje jednorazowa przyjęcie leku niż długotrwałą terapię. Czasami jednak nie ma innego wyjścia.
3. W trakcie dłuższej terapii nie należy zmieniać stosowanego leku na inny, nawet o takim samym działaniu (chyba, że lekarz prowadzący zaleci inaczej).
4. Wszelkie lekarstwa przyjmuj zgodnie z zaleceniami, w określonych dawkach i ramach czasowych. Przerywanie terapii, a następnie jej wznawianie zwiększa ryzyko nabawienia się alergii na lek.
5. Przy zdrowym trybie życia i odżywiania prawdopodobieństwo nadwrażliwości na jakiekolwiek substancje lecznicze zostaje zredukowane praktycznie do zera.

Diagnostyka alergii na lek. W jaki sposób się ją potwierdza?

Podejrzewasz u siebie alergię na lek? Zacznij od starannego wywiadu lekarskiego. Nie obejdzie się tez bez szeregu starannie przeprowadzonych testów medycznych. Tylko niektóre leki mają gotowe, sprawdzone i potwierdzone próby diagnostyczne pod kątem ewentualnych odczynów niepożądanych. Podstawowe testy alergiczne sprawdzają reakcję organizmu na konkretne lekarstwo i jego skład. Dzieli się je na:

• testy skórne;
• testy krwi;
• testy prowokacji (doustne podanie mniejszej dawki leku).

Bezpieczna metoda diagnozy alergii na leki, czyli badania krwi

Badania krwi są najbezpieczniejsze, ponieważ zasadnicza część testu odbywa się poza organizmem domniemanego alergika. Z krwi pacjenta odizolowuje się komórki aktywujące reakcję alergiczną, a potem w warunkach laboratoryjnych poddaje się je działaniu leku. Niestety, jest to metoda droga i czasochłonna, a do tego u części osób nie da się rzetelnie przeprowadzić takiego badania. Dotyczy to zwłaszcza pacjentów z chorobami przewlekłymi, którzy ze względów zdrowotnych nie mogą sobie pozwolić na przerwę w przyjmowaniu leków.

Domowa apteka. Skonsultuj się z lekarzem i sprawdź skład leku, zanim cokolwiek przyjmiesz!

Leki dostępne bez recepty również zawierają substancje, które mogą być alergenami. Zawsze poradź się farmaceuty, aby uniknąć problemów. Znajomość przeszłych problemów z uczuleniem u pacjenta zdecydowanie ułatwia dobranie bezpiecznego i skutecznego lekarstwa. Lekarz przepisujący i farmaceuta wydający lek powinni cię za każdym razem dopytać, czy stosowałeś preparat w przeszłości i czy jego zażycie nie spowodowało niepokojących reakcji. Jak dotąd nie ma żadnego w 100% skutecznego sposobu na całkowite leczenie i pokonanie nadwrażliwości organizmu na konkretne substancje. Jeśli alergia na leki daje ci się we znaki, pozostaje ci unikanie kłopotliwych substancji i pełne zaufanie fachowcom.

Jeśli podejrzewasz u siebie alergię polekową, musisz koniecznie udać się do specjalisty. Niepożądane reakcje mogą świadczyć o nietolerancji na dany składnik lub ich kombinację. Podczas wizyt w aptece konsultuj się z farmaceutą,