Alergia na trawy – przyczyna kataru siennego i astmy? Jak rozpoznać alergię na pyłki i w jaki sposób ją leczyć?

Choć naukowcy wyodrębnili kilkadziesiąt tysięcy alergenów, to pyłki traw zyskały opinię najbardziej uczulających. Unosząc się w powietrzu, bez trudu trafiają do dróg oddechowych, wywołując nieprzyjemne dolegliwości. Sprawdź, czym jest alergia na pyłki!

Jeśli wiosną męczy cię katar, zatkany nos, nie radzisz sobie ze świądem oczu, możesz podejrzewać, że powodem dolegliwości jest alergia na trawy. Okres intensywnego pylenia tych roślin przypada na czerwiec i lipiec. Szacuje się, że najczęściej objawy nadmiernej reakcji organizmu pojawiają się, gdy stężenie pyłku osiągnie wartość około 20 ziarenek w 1m3 powietrza. Alergia na pyłki roślin może rozwinąć się u osób w różnym wieku i dawać odmienne objawy. Paradoksalnie częściej dotyka mieszkańców miast, w których powietrze jest bardziej zanieczyszczone. Objawy pojawiają się natychmiast po kontakcie z alergenem, równie szybko mogą jednak ustąpić, np. na skutek oczyszczenia powietrza po deszczu.

Alergia na trawy – co uczula?

Z uwagi na bliskość pokrewieństwa i 95% podobieństwa w budowie, wszystkie rodzaje traw uznane zostały za jedną grupę roślin. Niemal identyczne alergeny sprawiają, że pyłek każdej z nich może uczulać. Wśród najbardziej powszechnych przedstawicieli traw należy wymienić:

• tymotkę łąkowa;
• kupkówkę pospolitą;
• kostrzewę czerwoną;
• wiechlinę łąkową;
• tomkę wonną.

Jednocześnie do wywołujących reakcję alergiczną zaliczyć należy trawy uprawne, a więc zboża, jak pszenica, jęczmień, owies, proso, kukurydza itd. Istnieje także prawdopodobieństwo wystąpienia tzw. alergii krzyżowej, czyli jednoczesnego uczulenie na pyłki i konkretne pokarmy.

Alergie pokarmowe

Jeśli jesteś uczulony na pyłki, możesz też reagować podobnie na niektóre owoce i warzywa oraz pyłki drzew. Alergeny traw wchodzą w reakcję krzyżową z:

• jabłkami, gruszkami, śliwkami, brzoskwiniami;
• pomidorem, ziemniakiem, pietruszką;
• bylicą;
• brzozą i jesionem;
• rzepakiem;
• słonecznikiem;
• imbirem;
• tymiankiem;
• cebulą.

Problemy mogą pojawić się przy spożywaniu mąki żytniej, pszennej i owsianej. Skąd taka zależność? Białka pyłków traw wykazują podobieństwo także do innych alergenów, a układ odpornościowy reaguje w ten sam sposób, nie widząc różnicy w ich budowie i traktując alergeny identycznie jak wirusy czy bakterie. Naturalną odpowiedzią immunologiczną jest próba zwalczenia intruzów.

Objawy alergii na pyłki

Okres pylenia wiechliny, tymotki czy tomki przypada na późną wiosnę i lato i jest czasem wyjątkowo trudnym dla wrażliwych osób. Gdy ilość pyłków w powietrzu osiągnie odpowiednią wartość (20 ziaren pyłku traw na 1m3 powietrza), wrażliwe osoby zaczynają zmagać się z charakterystycznymi, nieprzyjemnymi objawami. Najczęstsze symptomy to:

• alergiczny nieżyt nosa – niedrożność, wodnisty katar, kichanie, świąd;
• zapalnie spojówek – łzawienie, zaczerwienienie, pieczenie.

Reakcja alergiczna to również duszność, kaszel, czy świszczący oddech. Są to objawy schorzenia, jakim jest atopowa astma pyłkowa. Na tym jednak nie koniec, ponieważ symptomy alergii mogą obejmować również wysypkę, świąd i zaczerwienienie skóry.

Inne oznaki alergii na trawy

U osób uczulonych na pyłki obserwuje się również tzw. alergię krzyżową, dla której charakterystyczne są objawy alergii pokarmowej. Po zjedzeniu konkretnego pokarmu, owoców lub warzyw, pojawiają się nudności, wymioty, biegunka, ból brzucha. Jednocześnie może wystąpić tzw. zespół alergii jamy ustnej. Przypadłość objawia się pieczeniem ust, podniebienia i języka. U osób reagujących w ten sposób istnieje ryzyko wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, który jest stanem zagrażającym życiu.

Chorzy z alergią

Pyłki zbóż i traw są odpowiedzialne nie tylko za rozwój alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa czy zapalenie spojówek, ale jednocześnie mogą potęgować objawy innych chorób przewlekłych – astmy, POChP oraz pozostałych schorzeń układu oddechowego. Czasem typowym symptomom alergii towarzyszy pogorszenie samopoczucia, rozbicie, ból głowy.

Alergia na trawy – jak ją rozpoznać?

Gdy zauważysz pierwsze objawy alergii, skonsultuj się z lekarzem. Symptomy mogą być na tyle uciążliwe, że pozbawiają przyjemności przebywania na zewnątrz. W celu potwierdzenia lub wykluczenia alergii lekarz może zlecić testy skórne, a czasem badanie poziomu przeciwciał IgE. Kluczowy jest wywiad z pacjentem i opis charakterystycznych objawów pojawiających się w okresie pylenia traw. W przypadku dzieci do 3. roku życia nie wykonuje się testów skórnych, a jedynie badanie z krwi.

Leczenie alergii

W celu złagodzenia objawów alergii stosuje się leki antyhistaminowe doustne oraz donosowe. Pomocne może okazać się przepłukiwanie nosa solą fizjologiczną. Niekiedy lekarze zalecają glikokorytkosteroidy donosowe. Metodą terapii jest również odczulanie, czyli immunoterapia polegająca na podawaniu w sposób kontrolowany określonej ilości alergenów. Jest to szczepionka, która ma pomóc organizmowi przyzwyczaić się do danego alergenu, zacząć go tolerować. Odczulanie trwa kilka lat.

Jak przetrwać czas pylenia roślin?

Najskuteczniejszym sposobem walki z alergią na trawy jest unikanie alergenów. Pierwszym krokiem jest sięgnięcie do kalendarza pyleń, dzięki któremu dowiesz się, kiedy jesteś najbardziej narażony na wystąpienie meczących objawów. Czas pylenia traw przypada na przełom czerwca i lipca, jednak osoby bardziej wrażliwe mogą reagować już pod koniec maja. Jak przetrwać okres występowania uciążliwych objawów? Musisz przestrzegać kilku podstawowych zasad:

• unikaj spacerów w czasie intensywnego pylenia (również w gorące, słoneczne dni);
• bierz prysznic po powrocie do domu;
• zmieniaj ubranie po spacerze;
• regularnie koś trawnik;
• zamykaj okna w samochodzie;
• nie wietrz mieszkania, gdy stężenie pyłku jest wysokie;
• śledź prognozy pogody;
• spaceruj po deszczu;
• regularnie nawilżaj śluzówkę nosa;
• noś okulary przeciwsłoneczne;
• odpowiednio dobieraj miejsce wakacyjnych wyjazdów (sprawdzaj okres pylenia roślin).

Alergia wziewna

Trawy należą do roślin wiatropylnych, co oznacza, że pyłki unoszą się w powietrzu przez cały sezon pylenia – wiosną i latem. Poszczególne gatunki traw wytwarzają ogromne ilości maleńkich ziarenek, które mogą być transportowane przez wiatr na odległość wielu kilometrów – największe ich ilości znajdują się w powietrzu w gorące, suche dni. To właśnie wtedy nasilają się uciążliwe objawy. W Polsce rośnie około 200 gatunków traw, które w okresie kwitnienia mogą wywoływać symptomy alergii. Osoby nadwrażliwe często reagują podobnie na pyłki drzew. Do najbardziej uczulających należy leszczyna, brzoza, olcha, topola, dąb i platan. Najsilniejsze właściwości alergizujące wykazuje brzoza – szacuje się, że na świecie aż 100 mln osób zmaga się z alergią w okresie pylenia drzewa. Na drugim miejscu znajduje się dąb.

Alergia wziewna spowodowana pyleniem drzew i traw dotyka sporą część społeczeństwa. Jeśli w okresie wiosny i lata cierpisz z powodu kataru, łzawienia oczu, zapchanego nosa, istnieje duże prawdopodobieństwo, że jesteś alergikiem. W postawieniu diagnozy pomoże ci specjalista zlecający odpowiednie badania. To, co możesz zrobić, by złagodzić nieprzyjemne objawy, to przestrzeganie podstawowych zasad dla alergików.